Doornikse steen, verf, beton, grind
0,70 m x 14,64 m x 2,44 m
1984
Collectie van de Fédération Wallonie-Bruxelles

De installaties van Daniel Dutrieux kunnen telkens op verschillende manieren ervaren worden – zicht, aanraking, tijd van een wandeling, verbeelding, kennis … Dat bewijst de vernuftige gelaagdheid ervan. Op het eerste gezicht zien we een strook met uitstekende stenen die strikt op drie evenwijdige lengteassen en in twaalf afzonderlijke groepen opgesteld staan. Doorgaans zijn de stenen blokken even hoog, al lijken sommige afgekapt. Hun ruwe oppervlak werd her en der in ultramarijn blauw geverfd. Daltegels omzomen elke groep.

De installatie bevindt zich op het verhoogde platform aan de Grote Aula’s. Het kale terras contrasteert met de bomenweelde errond: de ruwe stenen versus de soms gladde boomstammen, het authentieke grijs van de natuursteen leunt aan bij het geverfde blauw, de stenen brutaliteit laat zich gedisciplineerd aligneren, het omliggende bos lijkt het terras te verzwelgen, en onze verbeelding boomt verder op de hier zichtbare dialoog tussen natuur en cultuur, tussen natuurlijk en artificieel, kunstmatig, kunstig …

De opstelling van de stenen – uit lang vervlogen tijden – suggereert een taal en vraagt om een interpretatie. De kijker wordt gewaarschuwd : de tekens zijn brailleschrift voor «pierre bleue», blauwe steen, terwijl de dals en afgeknotte stenen als «gris nuage», wolkgrijs, lezen. De kijker is hier de ziener die echter de blindentaal niet kan lezen.

Bovendien worden de woordassociaties gedeeltelijk tegengesproken door het werk: de grijze stenen zijn in het blauw geschilderd, maar door de tijd werd het blauw weggewassen door de regen en lijkt het grijs verbleekt tot wit. Door beeld en taal te verbinden, speelt Dutrieux met hun tegenstrijdigheden en verwijst hij fijntjes naar René Magritte aan wie hij dit werk opdroeg.

Deze installatie is een model – op schaal van ongeveer 1/3 – van het monument dat Dutrieux inrichtte in een park in Lessines, het geboortedorp van de surrealistische schilder, en als dubbel eerbetoon aan zijn nagedachtenis en dat van Louis Braille. De verwijzing naar de twee beroemde mannen is een ongekende variatie op het thema van de «trahison des images», het verraad van de beeldvoorstellingen – de titel die René Magritte gaf aan zijn iconische schilderij Ceci n’est pas une pipe. Ook bij Dutrieux speelt een gelijkaardige verwarring: de woorden in braille blijven onzichtbaar en ontastbaar voor de blinde, terwijl de niet-blinde er geen schrifttekens in kan lezen. Een intrigerende metafoor voor onze ingebakken vooroordelen en sociale geplogenheden …

De titel verwijst zeer expliciet naar het schilderij Les idées claires – de heldere ideeën – van Magritte. Tegen een achtergrond van grijze zeelucht zweven een vluchtige wolk en grijs-blauwe rotsblok. Door zijn installatie op een verhoogde esplanade in te planten, laat ook Dutrieux zijn stenen balanceren, tussen architectuur en natuur, tussen aarde en hemel.